Seslendirme Aşaması
Televizyon yapımlarında yönetmen elindeki görsel malzemeyi en iyi şekilde planlayıp kurgulayarak izleyiciye konuyu, daha doğrusu mesajını anlatmaya çalışır. Yayınlanacak görsel malzemenin çekimi ve izlemesi sırasında yönetmen bazı bölümler için konuyu destekleyici metne gereksinim duyabilir. Metin desteği, ya görsel malzemenin bir bölümünün açıklanması ve farklı açılardan desteklenmesi için yapılır ya da programın tümü görüntüler üzerine yazılan bir metnin seslendirilmesiyle oluşturulur.
“Candan Erçetin, Beraber ve Solo Şarkılar’da bu hafta Türk Halk müziği’nin en büyük ozanlarından Arif Sağ ve yine Türk halk müziği’nin en iyi yorumcularından Belkıs Akkale’yi ağırlıyor.
Konser tadında capcanlı bir programın tadına varmak, sohbetin ve müziğin zevkini yaşamak, 5 + 1 Şans Topu çekilişinin heyacanına katılmak istiyorsanız, Candan Erçetin’le Beraber ve Solo Şarkılar’ı kaçırmayın…”
Örnek fragman (program tanıtım) metni

Yönetmen program metnini bir metin yazarına yazdırabileceği gibi, yazarlık yeteneği varsa ve Türkçeye hâkimse kendisi de yazabilir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi fragman metinleri yönetmen ya da yapım-yönetim yardımcısı tarafından da yazılabilecek basit metinlerdir.
Yazılacak olan metnin konuya uygun, açıklayıcı ve en önemlisi programın formatını destekleyen bir içerikte olması gerekmektedir. Daha önceki konularımızda da belirtildiği gibi televizyon metinleri kısa cümlelerden oluşmalıdır, çünkü uzun cümleler ekran başındaki izleyicinin konuyu takip etmesini zorlaştırmaktadır.
Daha sonra, hazırlanmış metin uygun punto büyüklüğü ile şekillendirilir. Burada uygun punto büyüklüğünden kasıt, seslendirme sanatçısının okurken zorluk çekmeden okuyabileceği bir büyüklüktür. Metin yazıldıktan sonra yönetmen seslendirme sanatçılarının kim ya da kimler olacağına karar verir. Seslendirme metinlerinde genellikle tiyatro sanatçıları veya o kurumda bulunan spikerlerden yararlanılır. Seslendirilecek metin hangi görüntünün üzerine döşenecekse, seslendirme yapacak kişiye o görüntüyü önceden izlettirmekte fayda vardır. Çünkü görüntüler, sesin nasıl olması gerektiği konusunda bir bilgi verir, anlatılmak istenen duyguyu seslendirme sanatçısının hissetmesini sağlar. Metin tempolu, ağır, metalik, dinamik, şiirsel, didaktik vb. biçimlerde seslendirilebilir. Seslendirme öncesinde buna karar verilmesi gereklidir. Burada, seslendirme sanatçısını yönlendirmek veya tamamen ne istediğini belirtmek yönetmenin görevidir.

Resim 1.1: Seslendirme sanatçısı bir kayıt stüdyosunda
Vurgu ve tonlamalara dikkat etmek çok önem taşır. Metni seslendiren kişinin metni önceden okuması ve nerelerde, hangi vurguyu yapacağını belirlemesi, metin üzerinde çeşitli işaretlemeler yaparak (altını çizerek, yabancı sözcüklerin okunuşunu yazarak vb.) seslendirme kaydına girmesi gerekir. Seslendirme sanatçıları organize edildikten sonra uygun gün ve saat için seslendirme stüdyosu ayarlanır. Seslendirme stüdyosunda, stüdyonun düzenlenmesi ve uygun mikrofonun seçilip yerleştirilmesi için, sadece seslendirme teknisyenine ihtiyaç vardır. Seslendirme sanatçısı stüdyoya girer ve seslendirme teknisyeni uygun mikrofonu amaca uygun bir konumda yerleştirerek, ses masasının başında kayıt öncesi ses provalarını yapar. Daha sonra kayda girilir ve yönetmenin uyarıları doğrultusunda gerekirse zaman zaman durdurularak kayıt gerçekleştirilir.

Seslendirme metninin hem sanatçıda, hem yönetmende, hem de ses teknisyeninde olması ve üçünün de metni takip etmesi önemlidir. Bazı metinlerde ses teknisyeninin belirli ayarlamalar yapmasını gerektiren notlar olabilir. Örneğin, metnin bazı bölümlerinde telefon sesi efekti verilmesi istenebilir. Bunu ses masasında ses kaydı sırasında yapmak gerekeceği için, teknisyen de metni takip etmelidir.
Resim 1.2: Yönetmen ve ses kayıt teknisyeni
Bu arada kayıt sırasında yönetmenin hatalı vurgulamalar, tonlamalar, yanlış okumalar karşısında seslendirme yapan kişiyi düzeltmesi için stüdyo ile reji arasında bir haberleşme sistemi mevcuttur. Yönetmen sesi dinleyerek anında seslendirme yapan kişiden hatalı bölümlerin yeniden seslendirilmesini ister. Bu tekrarlar veya nerelerde hatalar yapıldığını yönetmenin metin üzerinde işaretlemesi, kurgu sırasında seslendirme metninin hangisinin kullanılacağını bilmesi açısından kolaylık sağlar.
Metin uygun bant ortamına aktarılır. Bazı ağ sistemlerinde yapılan ses kayıtları sunucu bilgisayarda (server) saklanır ve paylaşıma açılır. Montaj sisteminde bu ortak dosyalara ulaşılarak ses kaydı herhangi bir bant ortamına kaydedilmeden kullanılabilir.