Program Jeneriği
Jenerik, programı tanıtan, programın kimliği hakkında fikir veren bir bölümdür. İzleyicinin programla ilgili bir imaja sahip olmasını, programın en başında jenerik oluşturur diyebiliriz. Etkileyici başlangıç programın izlenebilirliğini arttırır.
Yönetmen jenerikte hangi tür görsel malzemeleri kullanacağına öncelikle karar vermek durumundadır. Grafik animasyon mu, gerçek görüntüler mi veya her ikisi birden mi kullanılacaktır, bunlara karar verilir. Jenerik görüntüleri reel görüntülerden oluşuyorsa ya yeni çekimler yapılır ya da arşivden yararlanılır.

Kültür programıysa arşivden tiyatro, konser resim sergileri görüntüleri seçilir. Hayata dair bir programsa şehir görüntüleri, insan görüntüleri çekilir veya arşivde yer alan görüntüler kullanılır. Müzik programıysa sanatçıların görüntüleri, kliplerin görüntülerinden yararlanılır. Sunucuların jeneriklerde kullanılması çok sık tercih edilen bir yöntemdir.
Bazı jeneriklerde program çekimlerinden, yani yayınlanmış görüntülerden yararlanılmaktadır. Burada doğal olarak ilk program jeneriğinde program görüntüleri elde olmayacağı için, sunucunun başka programlardaki görüntüleri veya yeni çekilmiş görüntüleri tercih edilir. Eğer sanatçıların katılacağı bir programsa sanatçıların arşiv görüntüleri kullanılabilir. Daha sonraki jeneriklerde program çekimlerinden görüntüler de eklenerek değişiklikler yapmak mümkündür.
Bazen de jenerikler, kamera arkası görüntülerinden yararlanılarak hazırlanır. Bu kamera arkası görüntüleri çekim hataları, kamera arkasında yaşanan ilginç görüntüler vs. görüntülerden oluşabilir. Örneğin “Avrupa Yakası” dizisinin bitiş jeneriğinde bu yöntem kullanılmıştır.
Tüm bu görüntüler çeşitli grafik ve dijital efektler de kullanılarak jenerik formatına uygun hâle getirilecektir.
Yönetmen görüntü malzemelerini, jeneriğin ritmini ve anlatım dilini kafasında oluşturduktan sonra bu fikirlerini kurgu elemanı ile paylaşır. Kurgu elemanı da kendi görüşlerini anlattıktan sonra ortak bir montaj planı yapılır. Yönetmen ve kurgu elemanı jenerik için gerekli ön hazırlığı yaparlar.
Jenerik etkin bir kurgu tekniği ile 20-30 sn. süreli olmalıdır. Bu nedenle jenerikte kullanılacak görüntü malzemesinin özenle seçilmesi gerekmektedir.
Ayrıca jenerik genelde bir müzik veya efekt – müzik eşliğinde verilir. Bu nedenle jenerik için program kimliğine ve kurgu ritmine uygun bir müzik bulunmalı veya yaptırılmalıdır. Müzik seçimi görüntülerin kurgusunu ve temposunu etkiler.
Grafik-animasyon desteği gerekiyorsa gerekli grafik materyallerin de hazırlığı yapılmalıdır. Bazı jenerikler sadece animasyon görüntüler kullanılarak oluşturulmaktadır.
İşte bütün bir materyaller kurgu setinin imkânları, yönetmen ve montajcının yaratıcı düşünceleriyle bütünleştirilerek jenerik hâline getirilir. Jeneriğin üzerine programın adı da eklenerek kurgusu tamamlanır.
Dramalardaki jeneriklerde sanatçıların isimleri (roll caption) genelde başrol sırasına göre programın başlangıç jeneriğinde verilir. Eğer ikinci derece rolde veya konuk sanatçı olarak katılan ünlü bir oyuncu varsa, (örneğin Yıldız Kenter konuk oyuncu ise)
ve
Yıldız Kenter

şeklinde verilmektedir. İki kişiyse her ikisinde “ve” den sonra isim yazılmalıdır. Yapımcı ve yönetmenin isimleri başlangıç jeneriğindeki roll caption’da belirtilir, diğer yapım ekibi ve teknik ekibin isimleri son jenerikte verilir.
Son jenerikteki roll caption’da teknik ekipte yer alan görevlilerin hangi sırayla yazılacağı her televizyon kanalında değişiklik gösterebilir. Bunun için standart bir sıralama yoktur. Jenerikte teknik ekibin başı olan teknik yönetmenle başlamak, sonunda da yapım ekibinin başı olan yönetmenle bitirmek en çok kullanılan sıralamadır.
Program çalışanlarının isimleri yani rool caption listesi bazen programın son 1-2 dakikasında görüntüyü yarım ekrana düşürerek, aşağıdan yukarı doğru akıtarak veya bu liste ekranın altında sağdan sola akıtılarak da verilebilir.
Özetlersek bitiş jenerikleri 4 şekilde kullanılabilir:
1- Program bittikten sonra siyah fon üzerinde tam ekran olarak,
2- Programın son karesi dondurulup ekranın sol veya sağ yarısına sabitlenip diğer yarıdan yazılar akıtılarak,
3- Yarı ekranda yapımın kamera, diğer yarı ekranda da roll caption kullanılarak,
4- Programın son 1-2 dakikasına gelindiğinde yazılar görüntünün üzerinden, yanından veya altından akıtılarak yapılır.
Örnek bir roll caption listesi:
TEKNİK YÖNETMEN
KAMERA KONTROL
RESİM KAYIT
IŞIK TASARIM
ÖLÇÜ BAKIM
ELEKTRO TEKNİK
ANA KUMANDA
DEKOR TASARIM
KOSTÜM
GRAFİK
ANİMASYON
SESLENDİREN
EFEKT
FOTOĞRAF
AKSESUAR
11
MAKYAJ
ALT YAZI
STÜDYO ŞEFİ
RESİM SEÇİCİ
SESÇİ
DUCTH OPERATÖRÜ
AKTÜEL KAMERA
JİMMY JİB
JENERİK MÜZİĞİ
KAMERAMAN
AVİD KURGU
JENERİK
DANIŞMAN
PRODÜKSİYON AMİRİ
KONUK KOORDİNATÖRÜ
YAPIM VE YÖNETMEN YARDIMCILARI
YAPIMCI
YÖNETMEN