Atmosferde bulunan havayi pnömatik sistemde kullanilabilmesi için gerekli artlari
kazandiran devre elemanlaridir. Basinçli hava elde edilmesinde kompresörler kullanilir.
Atmosferden emdikleri havayi sikitirarak, basinçli hale getiren devre elemanlarina
kompresör adi verilir. (ekil 2.3) Kompresörler atmosferden hava emerek depo eder ve
gerektiinde sisteme gönderir. Kompresör seçiminde dikkat edilmesi gereken unsurlar; debi
ve basinçtir. Kompresörlerin kapasitesi debi (lt/dk, m3/dk) ve çiki basinci (Bar) cinsinden
belirtilir. Kompresörler soutma sistemlerine göre; su ve hava soutmali, ürettikleri havanin
temizlii açisindan ise; yali ve yasiz olarak gruplandirilir.
Pistonlu kompresörler
Bir silindir boluu içinde hareket eden pistonun aai hareketi sonucu silindir içinde
vakum oluur ve emme subabi açilir. Atmosferden alinan hava kaba bir filtreden geçirilir ve
silindir içine doldurulur. Pistonun alt ölü bölgeye hareketi boyunca emi ilevi devam eder.
Piston yukari yönde harekete baladiinda hem emme hem de egzos subabi kapalidir.
Silindir içinde hapsedilen hava sikitirilmaya balanir. stenen orana kadar sikitirma ilemi
devam eder. Daha sonra egzos subabi açilir ve basinçli havayi sisteme gönderir. Pistonlu
kompresörün çalimasi ekil 2.4’de görülmektedir.
Pistonlu kompresör
Gürültülü çalimalari ve sik sik sorun yaratmalari nedeniyle pistonlu kompresörler çok
tercih edilmez. En önemli tercih sebebi fiyatlarinin düük olmasidir; bu nedenle küçük ve
orta büyüklükteki iletmelerde tercih edilir.
Vidali kompresörler
Vidali kompresörlerde “vida grubu” adi verilen döner elemanlar kullanilir. Döner
elemanlarin üzerinde vidaya benzer helisel oluklar bulunduu için “vidali kompresör” olarak
adlandirilirlar. ekil 2.5’de vidali kompresör ve vida grubu görülmektedir. Vida grubunun
dönmesi ile emi azinda vakum oluur. Hava çiki azina kadar vida boluunda tainir.
stenen sikitirma oranina geldiinde hava sisteme gönderilir.
Vida grubundaki elemanlar birbirine temas etmeden döner. Bunun için vidalarin alin
kisminda dili çarklar kullanilir. Sürtünme olmadii için ainma olmaz. Vidali kompresörler
sessiz çalian ve bakim problemi çikarmayan bir kompresör türüdür. Büyük ve orta ölçekli
iletmelerde çok youn olarak kullanilir.
Rotorlu kompresörler
Bu tür kompresörlerin içyapilarinda dönen elemanlara “rotor” adi verilir. Rotorlar
farkli kesitlere sahip elemanlardan oluur. ekil 2.6’da görüldüü gibi bazi kompresörlerde
rotor kullanilirken bazi türlerinde ise üçgen, istavroz vb. profillere sahip elemanlar kullanilir.
Rotorlardan biri elektrik motorundan aldii hareketle dönerken dier rotor serbest
olarak döner. Rotorlarin dönüü ile emme azindan içeri hava emilir ve çiki azina doru
sürüklenir. Çiki azinda ise sikitirilan hava sisteme gönderilir.
Turbo kompresörler
Pistonlu, vidali ve rotorlu kompresör türleri havayi belirli oranlarda sikitirarak
basinçli hava üretiyordu. Dinamik kompresörlerde ise havaya kinetik enerji kazandirilir;
daha sonra havanin kinetik enerjisinin azaltilmasi sonucu, kinetik enerji basinç enerjisine
dönütürülür. Turbo kompresörler, genellikle yüksek debi ve düük basinç gereken yerlerde
kullanilir. ekil 2.7′ de hava kanatlar arasindan geçtikçe sikitirilmaktadir. Bu tip
kompresörler tek kademeli yapilabilecei gibi çok kademeli olarak da yapilabilir.