KAEL Mühendisliğin kendi ürünleriyle bir işletmenin kompanzasyonunu yaparken dikkat edilmesi gereken noktaları anlattığı yazı. "İşletmeleri yük durumlarına göre sınıflayarak konuyu ele almak daha doğru olacaktır.
Trifaze Yüklü ve Dengeli İşletmeler: Bu işletmelerde yükler genel olarak trifaze yüklerden oluşmaktadır.
Monofaze yükler varsa da sistemin bütününde çok fazla dengesizlik yaratmaz. Bu türdeki işletmelerde tek
faz gerilim ve akım kontrollu reaktif güç rölesi kullanılması yeterli olacaktır.Burada en önemli husus, cihazın ihtiyaç duyulan reaktif gücü tesbit edip uygun kondansatörü bulup direkt olarak devreye almasıdır. Yanidevreye alma mantığı sıralı çalışma mantığı olmamalıdır. Aksi takdirde kompanzasyon gecikebilir.
VARko-112 kullanılması önerilir.
Trifaze ve monofaze yüklere sahip ve dengeli işletmeler:Bu tür işletmelerde sistem genel olarak
dengededir.Fakat bazı zamanlar monofaze yüklenmelerden dolayı dengesizlikler meydana gelir. Burada
dengesiz durum olarak bahsedilen ,tesisattaki değişiklikler ile giderilebilecek dengesizlikler değildir. Konu
edilen ne zaman çalışıcağı belli olmayan yüklerdir. Bu tür işletmelerde üç faz ve üç akım kontrollu reaktif
güç rölesi kullanılması yeterli olacaktır.Burada en önemli husus, cihazın ihtiyaç duyulan reaktif gücü tesbit
edip uygun kondansatörü bulup direkt olarak devreye almasıdır.Yani devreye alma mantığı sıralı çalışma
mantığı olmamalıdır.Aksi takdirde kompanzasyon gecikebilir.
VARko-312 kullanılması önerilir.
Çoğunlukla monofaze yüklere sahip işletmeler: Kompanzasyonu en zor işletme türüdür. Bu tür
işletmelerde çok sayıda ve düzensiz olarak çalışan monofaze ve trifaze yükler vardır. Tesisatta düzenleme
yapılması mümkün değildir. Yapılsa da hiçbir anlamı yoktur.
Bu işletmelere en iyi örnekler; benzinlikler, bankalar, marketler, otel veya pansiyonlar, okullar,
showroom, atölyeler, dikamhaneler …
Bu tür işletmelerde üç faz ve üç akım kontrollu reaktif güç kontrol rölesi kullanılması yeterli olmayabilir.Bu
sebeple elektronik sayaçlar gibi her fazı ayrı ayrı değerlendiren bir reaktif güç kontrol rölesi kullanılması
uygun olacaktır. Bu tür işletmelerde az sayıda olsada trifaze yükler mevcuttur.Bu yükleri monofaze
kondansatörler ile kompanze etmek Nötr hattına aşırı yüklenilmesine ve bunun sonucu olarak harmonik
kirlenmelere yol açabilecektir. Dolayısıyla seçilen rölenin ihtiyaca göre hem monofaze kondansatörler hem
de trifaze kondansatörler ile çalışabilme özelliği olmalıdır.
VARkombi-12 kullanılması önerilir.
Bu işletmelerde kompanzasyonu gerçeklemek için izlenmesi gereken yöntem aşağıda anlatılmaktadır.
1- Kompanzasyonu yapılacak olan işletmedeki yüklerin reaktif güçlerinin tesbit edilmesi gerekir.
R fazına bağlı, monofaze yüklere ait reaktif güç= ?
S fazına bağlı, monofaze yüklere ait reaktif güç= ?
T fazına bağlı, monofaze yüklere ait reaktif güç= ?
Trifaze bağlı yüklere ait reaktif güç= ?
Bu reaktif güçleri tesbit edebilmek için reaktif güçleri faz-faz ölçüp ayrı ayrı gösteren bir multimetreyi
kullanmanız uygun olacaktır. MULTIMET-01-96
Öncelikle işletmedeki sadece monofaze yükleri açıp her fazın ihtiyacı olan reaktif güçleri ölçünüz.
Daha sonra monofaze yükleri kapatıp, trifaze yükleri açıp toplam trifaze reaktif gücü ölçünüz.
2- Kompanzasyonu yapılacak olan işletmedeki reaktif yükler için gerekli olan kondansatör
güçlerini belirlemek gerekir.
Monofaze reaktif yükler için her faza konulması gereken kondansatör güçleri belirlenir.
Trifaze reaktif yükler için kondansatör güçleri belirlenir.
Kademelere bağlanacak kondansatörlerin, cihazın ara değer bulması ve kompanzasyonu daha hızlı
yapabilmesi için küçükten büyüğe doğru birbirlerini tamamlayacak değerlere sahip olacak şekilde
seçilmesi uygun olacaktır.
3- Seçilen kondansatörler ilgili kademelere bağlanır ve cihaz devreye alınır.