Mıknatıs Nedir ?

Mıknatıs, manyetik alan üreten nesne veya malzeme. Demir, nikel, kobalt gibi bazı metalleri çeker, bakır ve aliminyum gibi bazı metallere ve metal olmayan malzemelere etki etmezler.

Mıknatıslık etkisi, malzemelerde iki karşılıklı uçta toplanır. Bu iki uca mıktanısın kuzey ve güney kutbu ismi verilir. İki mıknatısın eş kutupları birbirini iterken, zıt kutupları birbirini çeker.Konu başlıkları [gizle]
1 Mıknatısların türleri
1.1 Sabit mıknatıslar
1.2 Elektromıknatıslar
2 Mıknatıs kuramları
3 Mıknatıslama

Mıknatısların türleri

Mıknatıslar iki gruba ayrılır:

Sabit mıknatıslar

Demir, kobalt, nikel gibi bazı maddeler oda ısısında ferromanyetik özelliğe sahiptir. Sabit mıknatıslar, mıktanıs taşı gibi doğada mıktanıslanmış halde bulunan maddeler olabileceği gibi, neonidyum mıktanıslar gibi yapay olarak hazırlanmış maddeler de olabilir.

Yapay mıknatıslar genellikle düz bir çubuk veya at nalı şeklinde üretilirler. Bu tür mıknatıslarda manyetik kutuplar kısa olan uçların üzerindedir.

Sabit mıknatıslar, elektrik motorları, hoparlörler gibi elektrik enerjisini hareket enerjisine veya hareket enerjisini elektrik enerjisine çeviren aletlerde kullanılır.

Elektromıknatıslar

En basit haliyle bir elektromıknatıs sarmal şekil verilmiş bir telin iki ucuna gerilim uygulanarak elde edilir. Sarmalın ortasına ferromanyetik bir cisim koyularak mıknatıslık özelliği yüzlerce kat arttırılabilir. Elektromıknatıslar, mıknatıslık özelliğini sadece telden akım geçtiği sürece korur. Oluşan manyetik alanın kuzey kutbunun yönü sağ el kuralı ile tesbit edilebilir.

Elektromıknatısların, elektrik motorları, parçacık hızlandırıcılar, röleler gibi cihazlarda, yüklü parçacıkları saptırmak veya elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirmek gibi birçok amaç için kullanılırlar.

Mıknatıs kuramları


 
Mıknatısın kutupları etrafında oluşan manyetik alan çizgileri

Eski ve kısmen günümüzde de kullanılabilen bir kuram olan mıknatısın moleküler kuramına göre; mıknatıslanabilen cisimlerin içinde Kuzey (N) ve Güney (S) kutuplar bulunur. Cismin içindeki kutuplar, cisim mıknatıslanmadan önce moleküler seviyede düzensiz gruplar halindedir. Cisim manyetik hale geldiğinde, cismin içindeki bu grupların birçoğu aynı doğrultuya gelerek cismin toplam manyetik alanına katkıda bulunur. Böylece tek bir manyetik alan ve tam bir manyetik kutupluluk elde edilir.

Mıknatıslığın modern elektron kuramı da kısmen aynı noktaları kabul eder ama yük fikrini bırakır. Domain veya atom gruplarından meydana gelen tanecik fikrine ağırlık verir. Manyetiklik durumunun sebebini atom ve moleküllerin manyetik momentlerine ve dış etkilerle cismin içindeki manyetik kuvvetin paralelleştirilmesine bağlar.

Manyetik kuvvetin etkisi ile, kendisi manyetik olmadığı halde çekilen maddelere paramanyetik, itilen maddelere diyamanyetik denir. Paramanyetik maddelere örnek olarak aliminyum, baryum ve oksiken, diyamanyetik maddelere ise civa, altın ve bizmut verilebilir.

Mıknatıslama

Kobalt, nikel gibi manyetik herhangi bir metal aşağıdaki yöntemlerden biri veya birkaçı ile sabit mıknatıs haline getirilebilir.
Yeryüzünün manyetik alanına paralel şeklide yerleştirerek, çok şiddetli ve keskin bir darbe indirmek.
Bir mıknatısa temas ettirmek veya mıknatısın bir kutbuna sürtmek.
Elektromanyetik bir alana yerleştirmek.
Cismi ısıtmak ve soğurken yeryüzünün manyetik alanı yönüne çevirmek.

Posted in Genel.

Bir cevap yazın