Hoparlör Nasıl Çalışır
SESİN OLUŞMASI
Çevremizdekisesleri kulağımızla duyarız. Bir nesne titreştiği zaman ses dalgalarınıoluşturur. Yani havanın da titreşmesi sonucu dalgalar oluşur. Bu sesdalgaları, hava vasıtasıyla nesneden uzağa doğru yayılır. Kulağımızaulaşan ses dalgaları, kulak zarımızda titreşimlere neden olur. Beynimizise bu titreşimleri ses olarak algılamamıza neden olur.
Aslındakulağımızı bir mikrofona benzetebiliriz. Mikrofon gelen ses dalgalarınıelektriksel sinyallere çevirir. Kulağımız ise beynimiz tarafındanalgılanan sinyallere dönüştürür. Mikrofonun oluşturduğu elektrikselsinyaller ise hoparlör tarafından sese çevrilir.
Kulağımızla duyduğumuz sesler farklı farklıdır. Bu farklılık ses dalgalarının frekansına ve genliğine bağlı olarak değişir.
Dalga frekansı:Yüksek dalga frekanslı bir ses havayı daha hızlı dalgalandırır. Böylesesin perdesi yüksektir deriz ve tiz sesler olarak algılarız. Alçakdalga frekanslı sesin perdesi ise alçaktır ve bas sesler olarakalgılarız.
Dalga genliği: Dalga genliği yüksek olan ses, daha gürültülü olan ses demektir. Mesela sesi kısıp açmakla dalganın genliğini değiştiririz.
Bütünbunlardan anlayacağınız gibi bir hoparlörün görevi bu ses dalgalarınıoluşturmaktır. Peki bu nasıl oluyor biraz da ona bakalım.
NASIL ÇALIŞIR?
Birazönce mikrofonların ses dalgalarını elektriksel sinyallere çevirdiğinisöylemiştim. Bu elektriksel sinyalleri, bizler çeşitli şekillerdesaklarız. Ne bileyim; kasete kaydederiz, CD’ ye kaydederiz, bilgisayarakaydederiz. Bu kaydettiğimiz sesleri tekrar duymak için bize neyardımcı olur?: Bir hoparlör. İşte hoparlörün buradaki vazifesi, birtercüman olmaktır. Elektrik sinyallerini ses sinyallerine çeviren birtercüman.
Hoparlöregelen teller sabit bir mıknatısın kutupları arasına asılmış bir bobinebağlanır. Bu bobin bir elektromıknatıstır. Bu bobin, üzerinden elektrikakımı geçtikçe mıknatıs halini alır. Ve bobin sabit mıknatısa doğruçekilir. Bu çekim miktarı, bobinin manyetik alanının şiddetine veyabobinden geçen elektrik akımına bağlıdır. Bu elektrik akımınınbüyüklüğünü belirleyen ise ses dalgasının genliğidir. (mesela konuşankişinin sesinin şiddeti gibi). Bobinin, ileri geri bir piston gibihareket ederken çok veya az yer değiştirmesi sesin şiddetiyleilgilidir. Bobinin titreşim temposunu ise sesin frekansı etkiler.(mesela konuşan kişinin sesinin perdesi -tiz veya bas oluşu-). Sonuçolarak, hoparlördeki bobin, zaman ve şiddete bağlı olarak sessinyallerine göre titreşir.
Bobininnasıl titreştiğini öğrendik. Peki bu titreşim ses dalgalarını nasıloluşturuyor ona bakalım: Bobine bağlı bobinle birlikte hareket eden birkoni vardır. Bu koni sertleştirilmiş kumaştan, ince kağıttan veya incebir metalden yapılmıştır. Bu koninin ileri geri hareketleri havayıtitreştirir. Böylelikle elektriksel sinyaller ses dalgalarınadönüştürülmüş olur.
Şimdide iyi bir hoparlör nasıl olmalıdır ona bakalım.
FREKANS ÇEŞİTLİLİKLERİ
İyibir hoparlörün farklı frekanslardaki sesleri üretebilmesi lazımdır.Fakat bunu tek bir hoparlör ile yapmak mümkün olmaz. O yüzden farklıfrekans üreten hoparlörler tek bir kutu içerisinde toplanırlar.
Üç çeşit frekans üreten hoparlör bu kutulara konur.
1) Tiz ses üretenler : tweeter
2) Orta ses üretenler : midrange
3) Bas ses üretenler : woofer
Tiz ses üreten tweeterlar yüksek frekansta ses üretirler ve boyutu en küçük olanlardır.
Orta ses üreten midrangeler orta frekansta ses üretirler ve boyutları ikisinin ortasıdır.
Bas ses üreten wooferlar ise alçak frekansta ses üretirler ve boyutu en büyük olanlardır.