Zihni ve Harici Hakikatler
Burada uyumsuzluk problemi mevcuttur. Kâinattaki gerçeklerin çoğu gri ama bilimsel
tanımların çoğu siyah-beyazdır. Modern bilimin iki değerli mantık anlayışı, dış dünyadaki
gri gerçekleri görmezlikten gelmekte, inkâr etmekte, siyah ya da beyaza boyamaktadır. Bu
taktik de paradokslara ve tenakuzlara yol açmaktadır (aslında nispi mantık, harici gerçeklerle
zihni gerçeklerin telifinde büyük bir adımdır.). Kelimeler, dizileri temsil eder. “Araba”
kelimesi birçok arabanın yerine kullanılır ve her birimiz için az çok farklı şeyler çağrıştırır.
Her birimiz farklı arabalara binmişizdir. Farklı arabalar görüp farklı şeyler okuyarak farklı
arabaları hayal etmişizdir. Hepimiz çoğunlukla aynı kelimeleri kullanırız fakat farklı
şeylerden bahsederiz. Kelimeler genel, öğrendiğimiz diziler ise özeldir ve bizler de dizileri
kullanarak düşünürüz. “Araba”, bir arabalar dizisini, bir arabalar listesini,
Gri alan (nispi mantık)

bir grup veya topluluğu ve “araba” olarak adlandırdığımız şeyleri temsil eder. Acaba
hangileri arabadır, hangileri değildir? Bazılarının araba olduğuna daha kolay karar veririz.
Bazıları diğerlerine göre daha çok arabaya benzer, bazıları da az benzer. Bu durum
gösteriyor ki burada bir nispilik söz konusudur.
İşte nispi mantık, insanların kullandıkları bu düşünce metodunu bilgisayarlara
aktarmakta, adeta onların bizim gibi “düşünmesini” temin etmektedir. Başka bir ifadeyle
nispi mantık, kelimelerle matematiği birbirine bağlamaktadır. Bilgisayarlar nispi dizileri
kullanarak akıl yürütmeler yaptıkça çok daha hassas, verimli ve tesirli sonuçlar
verebilmektedir. Kaçınız mutlusunuz? Mutluyla mutsuzu tam olarak birbirinden ayırmak
mümkün değildir. Nispi mantık, zıtlar arasında böyle kesin çizgiler çizmez. Bizler mutluluk
ve mutsuzluk hisleriyle karışık yaşarız.