Hayalinizdeki ev deniz manzaralı, geniş ve ferah ise teknolojinin gerisinde kaldınız demektir. Artık sizin yerinize düşünen, karar veren, sizi koruyan evler yapılmakta. Ömrümüzün yarısından fazlasını geçirdiğimiz evlerimiz, teknolojinin gelişmesiyle çağ atlamıştır. Eskisi gibi camdan “kim o!” diye bağırmak, kapı deliğinden kim gelmiş diye bakmak, evi temizlemek, hatta akşam olduğunda perdeleri kapatmak bile akıllı evler sayesinde tarih oldu.
Otuzun üzerinde akıllı bina tanımı bulunmasına rağmen akıllı bina ile ilgili geçmiş tanımlarda, teknoloji üzerine odaklanılmıştı ve kullanıcı etkileşiminden bahsedilmemekteydi. Akıllı bina tanımı genel olarak “her şeyiyle kontrol edilebilen, servis kontrol sistemine sahip olan binadır. Yine “The Intelligent Building Institution” akıllı evi şu şekilde tanımlamaktadır; “akıllı bir ev, çeşitli sistemleri bir arada koordineli bir şekilde kullanarak teknik performansı, yatırımları ve işletim maliyetlerini düşürmeyi, esneklik kazandırmayı en üst seviyeye taşıyan yapıdır”.
Binalar için akıllı kelimesi ilk olarak Amerika birleşik devletlerinde 1980 yılının başlarında kullanıldı. Türkiye’deki ilk uygulama ise 1984 yılında yapıldı. Tasarlanan bu sistem yalnızca izlemeye yönelikti. Geçen yıllar içinde teknolojinin gelişmesine paralel olarak yaşantımızın her alanında ciddi değişimler oldu. Bu dönem içinde bina otomasyon sistemleri de yerinde saymadı ve firmalar sürekli yeni nesil sistemler üreterek gelişen teknolojiyi takip ettiler. Mekatronik sistemlerdeki gelişmeler daha hızlı, daha yüksek kapasiteli kontrol cihazlarının kullanılmasına imkân verdi. Bu kontrol çihazları genel olarak Tablo 1’de verilen cihaz ve kontrol araçlarından oluşmaktadır.
Akıllı evlerde mekatronik uygulamalar
– Aydınlatma kontrolü
– Uzaktan kontrol
– Telefon sistemleri
– Güvenlik sistemleri
– Hareket dedektörleri
– Çoklu işitsel yayın
– İklim kontrolü
-v.b…..
Akıllı evlerden beklentiler:
Genel olarak akıllı evlerden beklentiler dört ana başlık altında toplanabilir. Bunlar:
• Güvenlik ve emniyetin artırılmasına yönelik sistemler
• Konfora yönelik sistemler
• Basitlik ve kullanım kolaylığı
• Enerji tasarrufuna yönelik sistemler
Yukarıdaki sistemlerin akıllı evlere uygulamaları kullanıcılara aşağıdaki faydaları sağlayacaktır.
Akıllı Evler size sınırsız konfor olanağı sunar, örneğin;
Isınma konusunda gelişen teknoloji hayatımızı kolaylaştırırken eski alışkanlıklarımızdan da bizi vazgeçirmiyor. Evinizde şömine keyfini çok daha güvenli ve konforlu olarak yaşayabilirsiniz.
• Evinizdeki tüm elektrikli cihazlar otomatik kontrole geçer ve böylece gereksiz enerji sarfiyatı önlenir. (Işık kontrol, TV/DVD, ısıtıcı, beyaz eşya v.b. )
• Evde bulunmadığınız zamanlarda veya gece modunda tüm alarm sistemleri (hırsız ve yangın gibi.) aktif hale geçerek sizden habersiz eviniz koruma altına alınır. (Pencere veya kapılar zorlandığında kamera kontrol devreye girerek kayıt yapılır, siren çalınarak ev sakinleri ve hırsız uyarılır ve son olarak istenilen numara (polis vaya itfaiye merkezi) aranılarak gerekli mesaj otomatik olarak gönderilir.)
• Evin temizliği (Şekil 3), bahçelerin sulanması, ev sıcaklığı veya güneş yoğunluğuna göre perdelerin açılıp kapanması gibi monoton ev işleri yine akıllı ev sistemlerinde belirlenmiş zaman veya gerektiği durumlarda otomatik olarak yapılabilmektedir.
Temizlik yapmakta zorlanıyor ya da zamanınızı daha verimli işlerde kullanmak istiyorsanız belli zamanlara programlanmış, odanızın şeklini ve eşyaların yerini bilen, kırıp dökmeden temizlik yapan robot size yardımcı olabilir.
• Yukarıda saydığımız tüm işlemleri ve daha fazlasını ev içindeyken sesli komutlarla veya küçük dokunuşlarla yaptırabiliriz. Eğer dışarıdaysanız cep telefonu veya internet erişimli bir bilgisayar sayesinde evinizi kontrol edebilirsiniz. (Cep telefonumuzdan evin sıcaklığını 23 dereceye ayarlayabileceğimiz gibi evdeki çocuk bakıcınızı işyerimizdeki internet erişimli bilgisayarımızdan gözetleyebiliriz.)
(Not: Şekil www.optimus.gen.tr adresinden alınmıştır)
Bu konforu sağlayan teknolojiyi anlatmak gerekirse mekatronik bilimlerinden bulanık mantık, sensörler, kontrol birimleri, yapay zeka ve uygulama birimleri gibi terimleri açıklamak gerekir.
AKILLI EVLERDE İLERİ TEKNOLOJİ UYGULAMALARI
Bulanık Mantık:
Bilinen klasik var yada yok mantığına değişik bir bakış açısı getirmiştir. Bulanık mantık, kontrol ünitelerinde ara değerler tanımlamamıza imkan sağlayarak, gerçek dünya koşullarına daha yakın kararlar vermemizi sağlar.
Mesela, kendi tanımınıza göre 20 derecenin altı soğuk, 20 ile 25 dereceyi normal, 25 dereceden yukarısını sıcak tanımlama imkanını verir. Bu sayede akıllı evinizdeki klima belirli sıcaklık aralıklarında değişik hızlarda çalışarak sıcaklığı sabit tutar. Lambaları tam parlaklık yerine %90 gibi bir değerde çalıştırarak tasarruf sağlayabilir ve lambanın ömrünü arttırır.
Yapay Zekâ:
İnsana özgü olan, algılama, öğrenme, düşünme, çözüm üretme, dış ortamla iletişim kurma, sık yapılan uygulamaları belirleme ve karar verme gibi yüksek bilişsel fonksiyon veya otonom davranışları sergilemesi beklenen bir yazılımdır. Bu sistem aynı zamanda düşüncelerinden tepkiler üretebilmeli ve bu tepkileri fiziksel olarak dışa vurabilmelidir. Örneğin; yapay zeka sistemi kullanılan bir akıllı evde panelde en çok kullanılan menünün öne gelmesi, hafta içi her gün kalkılan saati sistemin öğrenmesi ve tekrar ayarlama gerektirmeden sizi uyandırması gibi işlemler yapılabilir.
Sensörler:
Gerçek dünyadaki fiziksel değerleri (örneğin, ışık, nem v.b.) kontrol elemanının anlayacağı elektriksel sinyallere çeviren aygıtlardır. Mesela yağmur sensörü kullanılarak yağmur yağarken camların kapanması sağlanabilir.
Kontrol Birimleri:
Sensörler, kontrol paneli ve kumandalardan alınan bilgilerin işlenilip uygulama elemanına gönderen sistemdir. Işık sensöründen alınan parlaklık bilgisi ile panelden sizin girdiğiniz ışık seviyesi ile karşılaştırır. Sonuca göre lambanın ışık şiddetini ayarlar. Sisteme gelen bilgileri her an değerlendirerek buna göre çözümler üretir.
Uygulama Birimleri:
Kontrol birimlerinden gelen sinyallerin fiziksel olarak harekete dönüşmesini sağlar. Mesela perdeleri açıp kapayan motor, klima, alarm, vana, kilit sistemi gibi elemanlardır.
Anlatılan bu sistemler daha çok endüstriyel alanlarda kullanılırlardı. Ancak teknolojinin ucuzlamasıyla bu sistemleri evlerimizde görmemiz mümkün hale geldi. Hatta dünyada bu sektör önemli bir hale geldi.
Daha önceleri bir akıllı evde bulunan bu sistemler parça parça evimizde yer bulmuştur. İçindeki yiyeceklerin son kullanma tarihlerini söyleyen buzdolapları, akıllı fırınlar, ortam sıcaklığına göre çalışan klimalar kullanılan teknolojilerdir. Ancak akıllı evlerin tasarımından sonra bu elemanlar birbirleriyle iletişim içinde çalışmaya başlamıştır. Aslında evleri akıllı yapan da bu gibi sistemlerin bütünleşik çalıştırmasıdır.
Bu sistemlerin getirdiği avantajlar ise enerji tasarrufu, maksimum güvenlik ve konfor sunmasının yanında monoton ev işlerinden kurtararak kendinize ve çevrenize daha çok zaman ayırmanızı sağlar.