Trafoların Bağlantı Grupları, Sembolleri ve Grup Açıları
2.2.1. Grup Açıları
Bir trafoda primerin bir fazına, gerilim tatbik edildiğinde aynı fazın sekonderinde bir
gerilim indüklenir. İndüklenen gerilimler arasında bir faz farkı oluşur. Oluşan bu faz farkına
grup açısı denir.
Bağlantı gruplarında grup açısı 30°’ye bölünerek bir sabite olarak verilir.

2.2.1.1. 0 (0 derece)
Grup açısı 0x30 = 0 derece olarak bulunur.
2.2.1.2. 1 (30)
Grup açısı 1×30 = 30 derece olarak bulunur.
2.2.1.3. 5 (150)
Grup açısı 5×30 = 150 derece olarak bulunur.
2.2.1.4. 6 (180)
Grup açısı 6×30 = 180 derece olarak bulunur.
2.2.1.5. 7 (210)
Grup açısı 7×30 = 210 derece olarak bulunur.
2.2.1.6. 11 (330)
Grup açısı 11×30 = 330 derece olarak bulunur.
2.2.2. Bağlantı Grupları Çeşitlerinin Sembolleri (harf sembolleri)
Genellikle güç trafoları bağlantı şekilleri iki harf bir rakamla belirtilir.
Örneğin: Yd 1 gibi.
Birinci harf primer sargının bağlantı şeklini gösterir.
Yukarıdaki örnekte Y=Yıldız.
İkinci harf sekonder sargının bağlantı şeklini gösterir.
Yukarıdaki örnekte d=üçgen.
Rakam primer ve sekonder gerilimleri arasındaki faz farkını gösterir.’Grup Açısı’
Bağlantı gruplarının ifadesinde kullanılan kısaltmalar.
Y -Yıldız y -yıldız
D -Üçgen d -üçgen
Z -Zikzak z –zikzak
Büyük harfler (Primer) yüksek gerilim için; küçük harfler (Sekonder) alçak gerilim
için kullanılır.
2.2.3. Bağlantı Grup Çeşitleri ve Vektörleri
Üç fazlı transformatörlerde bağlantı grupları, üst ve alt gerilim sargılarının bağlantı
şekillerini ve bunların gerilim vektörlerinin birbirine karşı durumlarını gösterir.
Şekil 2.4’te TS-267’ye göre üst gerilim sargılarının üçgen, yıldız ve zikzak
bağlanmasına ait vektör diyagramları ve bağlantı şekilleri verilmiştir.

Şekil 2.4: TS – 267’ye göre üst gerilim sargılarının üçgen, yıldız ve zikzak bağlanmasına ait
vektör diyagramları ve bağlantı şekilleri
Üç fazlı transformatörlerin primer ve sekonder sargılarının yıldız, üçgen veya zikzak
bağlandığını söyledik. Bu bağlama şekillerinin çeşitli düzenlenmelerinden bağlantı grupları
çıkar.
Üç fazlı transformatörlerin bağlantılarını başlıca dört ana grupta toplarız. Bunlar;
Ø A veya O grubu,
Ø B veya 6 grubu,
Ø C veya 5 grubu ve
Ø D veya 11 grubudur.
Bu gruplar da kendi aralarında üçe ayrılarak 12 çeşit bağlantı meydana gelir.
Şekil 2.5’te bu gruplar; bağlantı şekilleri ve fazlar arası gerilimlere ait vektör
diyagramları ile verilmiştir.

2.2.3.1. A Grubu Bağlantı
A grubu bağlantıları, üçgen – üçgen (Dd O), yıldız – yıldız (Yy O) ve üçgen – zik zak
(Dz O) olarak yapılır. A grubu bağlantıda primer ve sekonder gerilimler arasında hiç faz
farkı yoktur. Sıfır rakamı bunu belirtir

Parantez içinde belirtilen harfler ;
D, d : Üçgen bağlantıyı
Y, y : Yıldız bağlantıyı
z : Zikzak bağlantıyı
O : Primerle sekonder fazlar arası gerilimleri arasındaki faz farkını belirtir.
2.2.3.2. B Grubu Bağlantı
B grubu bağlantı da aynen A grubu gibi olmakla beraber primer ve sekonder
gerilimleri arasında 180° faz farkı vardır. Tabloda A2 ve B2 bağlantılarına dikkat edilirse
sekondere ait fazların ters bağlandığı görülür. Bu gruba ait bağlantılar Dd 6, Yy 6 ve Dz 6
dır. Faz farkı 6 rakamı ile belirtilmiştir. Bu değeri 30’ la çarparsak, faz farkını derece olarak
buluruz.
2.2.3.3. C Grubu Bağlantı
C grubundaki bağlantılar; Dy 5, Yd 5 ve Yz 5 olarak üçe ayrılır. Bu grupta primer ve
sekonder gerilimler arasındaki faz farkı 5.30 == 150 derecedir.
Yani sekonder gerilimi primerden 150° geridedir.
2.2.3.4. D Grubu Bağlantı
D grubu ise C grubunun tersidir. Aradaki fark yine ikinci devre uçlarının
bağlanışındadır. Bu durumda ikinci devre gerilimi ile birinci devre gerilimi arasındaki faz
farkı 11 . 30 = 330 derece ve sekonder gerilimi geride olur. D grubundaki bağlantılar Dy 11,
Yd 11 ve Yz 11 olarak yapılmıştır.

Şekil 2.6: Üç fazlı transformatörlerin vektör diyagramları
Şekil 2.6’da üç fazlı transformatörlerin primer ve sekonder fazlar arası gerilimlerin
gruplara göre genel vektör diyagramları görülüyor.

A ile B ve C ile D gruplarının birbirinin tersi olduğunu söyledik. Bunun için bu
gruplar arasında geçiş yapmak mümkündür. Şekil 39’da B2 bağlantısından A2 bağlantısına
geçiş için sekonder sargıda yapılması gerekli değişiklik görülmektedir. Buradan da
görüleceği gibi, faz sargılarının üst uçlarındaki kısa devre sökülmekte, bunun yerine alt uçlar
kısa devre yapılmaktadır. Böylece, orta faz da akım girişken çıkış olmaktadır.

Şekil 2.7: Yıldız bağlı transformatörlerde grup değiştirme için yapılan bağlantı değişikliği
Şebekelerde, yerin özelliğine göre, bu dört grup bağlantıdan birisi kullanılır. Bugün en
çok sıra ile ; A2, C3, Cı ve C2 bağlantıları kullanılmaktadır.
2.2.3.5. Çeşitli Bağlantı Gruplarının Özellikleri
Ø Yy Bağlantı Grubu
Yıldız-Yıldız bağlanmış transformatörlerde bir faz sargısına uygulanan gerilim, hat
geriliminin 1 / 3 ’ü dür. Bu durumda belirli bir gerilim için sipir sayısı azaltılmış
olduğundan, yalıtma işi de kolaylaşmış olur. Çok yüksek olmayan yapım giderleri bir hayli
azdır. Yy0 bağlantı yapılmış transformatörlerde, primer ve sekonder gerilimleri arasında faz
farkı yoktur.
Ø Dy Bağlantı Grubu
Üçgen bağlantının üstünlüğü, faz akımının, hat akımından 1/ 3 kadar küçük
olmasıdır. Sakıncası ise, sipir sayısının ve izolasyonun hat gerilimine göre düzenlenmesidir.
Ø Yz Bağlantı Grubu
Küçük dağıtım transformatörlerinin alt gerilim taraflarında zikzak bağlantı uygulanır.
Bu bağlantıda her sekonder faz bobini, iki ayrı sargıdan oluşur. Bu iki sargı iki ayrı ayağa
yerleştirilmiş olup birbirine ters olarak bağlanmıştır.

2.2.3.6. Çeşitli Bağlantıların (Yy o, Dy 5, Yd 5 ve Yz 5) Kullanım Alanları
Üç fazlı transformatörlerde yalnız bir tek bağlantı grubunun kullanılması en uygun yol
olarak görülebilir. Ancak Şekil 37’de görüldüğü gibi kullanım alanları çok değişik olan
çeşitli bağlantı grupları vardır. Bunlardan Yy O, Dy 5, Yd 5 ve Yz 5 yeni kurulan
işletmelerde çok kullanılmaktadır.
Bu grupların kullanım alanları kısaca şöyledir:
Ø Yy O (Yıldız-Yıldız) Bağlantı
Sekonderlerindeki nötr hattı çok az yüklenebildiğinden dağıtım transformatörleri
olarak alçak gerilim şebekelerinde kullanılmaz. Daha çok büyük güçlü yüksek gerilim
transformatörlerinde kullanılmaktadır.
Ø Dy 5 (Üçgen-Yıldız) Bağlantı
Sekonderlerindeki nötr hattı tam yükle yüklenebilen büyük dağıtım
transformatörlerinde kullanılır.
Ø Yd 5 (Yıldız-Üçgen) Bağlantı
Sargıları yıldız bağlanmış büyük santral generatörlerinin çıkışına bağlanan
transformatörler bu gruptandır. Ayrıca büyük akımlarda çok kullanılan bir bağlantı şeklidir.
Ø Yz 5 (Yıldız-Zikzak) Bağlantı
Sekonderlerindeki nötr hattı tam yükle yüklenebilen küçük dağıtım
transformatörlerinde kullanılır.